ı Böbrek taşı neden olur, böbreklerin yaşamın devam edebilmesi için atık maddelerin vücuttan atılmasını sağlamaktadır. Böbreğin bir başa görevi vücut için gerekli olan bazı maddeleri filtre etmek bunların seviyelerini ayarlamaktır. Böbreklerde bu görevlerle ilgili mekanizmadaki sorunlara bağlı olarak böbrek taşları oluşabilmektedir.
Bu mekanizmaların neden bozulduğu halen net olarak bilinmemektedir. Doktorlar, taş hastalığının beslenmeden genetiğe, yaşanılan coğrafyadan cinsiyete kadar çeşitli faktörlere bağlı olarak çıktığını düşünmektedir. Bu nedenle böbrek taşı nasıl düşer diye araştıran kişilerin genetiğinde bu hastalıktan bulunduğu bilinmektedir.
Bu taşlar bazen uzun süre herhangi bir belirti göstermemektedir. Bazen de bu taşlar idrar yoluna düşerek hastaların dayanılmaz ağrılarla sağlık kuruluşlarına başvurmasına neden olmaktadır.
Böbrek taşı neden olur, kişilerin beslenme düzeninden, yaşadıkları yerden, genetiğine kadar etkili birçok seçenek vardır. Bu nedenle eğer riskli bir durum var ise kontroller aksatılmamalıdır.
Böbrek Taşı Nasıl Belli Olur?
Böbrek taşı belirtileri kandaki bazı mineraller böbreklerden atılırken idrarda belli çözünürlükte denge halinde çözünmüş bulunmaktadırlar. Ancak çeşitli nedenlerle kristallerin çözünürlüğünün azalmaktadır. Birikmesine bağlı olarak böbrek içinde yer alan odacık benzeri toplayıcı sistemlerde kristaller çöküyor, taş oluşmaktadır.
Taşların yaklaşık yüzde 80’ini kalsiyum oksalat taşları oluşturmaktadır. Bunun dışında enfeksiyonlara bağlı taşlarla ürik asit taşları, sistin taşları ve kalsiyum fosfat taşları görülmektedir.
Böbrek Taşı neden olur ve böbrek taşı oluşumunda, özellikle beslenmeye bağlı faktörler önem taşımaktadır. Bunların en önemlisi de yeterli miktarda sıvı tüketilmemesidir. Beslenme alışkanlığında yüksek hayvansal protein alımı, sodyum tüketiminin yüksek olmaması gerekmektedir. Ayrıca rafine şekerlerin çok kullanılması, kahve veya kakao tarzı gıdaların tüketilmesi nedenler arasında sayılmaktadır. İdrar yolu enfeksiyonları, böbrekteki yapısal bozukluklar, bazı ilaçlar ve genetik faktörler, taş oluşumunda etkili olabilmektedir.
Böbrek Taşı Belirtileri
Böbrek taşı neden olur, doktor ve hastanın tedavi öncesi konuşacağı bir konudur. Çok küçük taşlar, fark edilmeden idrar yolundan geçebilmektedir. Fakat taş boyutları büyüdükçe böbrekle mesaneyi birbirine bağlayan tüpte (üreterde) sıkışabilmektedirler.
Böbrek taşı neden olur diye merak eden olan hastalarda en sık görülen şikayet ağrıdır. Bazı hastalarda ağrı fark edilmeyecek kadar hafif düzeydeyken, bazılarında son derece şiddetli olabiliyor. Böbrek taşlarından kaynaklanan ağrılar genelde aralıklarla kendini gösterip kaybolan ağrılar şeklinde görülmektedir. Hastalar ağrıyı genellikle “yan ağrısı” olarak tarif etmektedir. Bu ağrı dışında, böbrek taşı belirtileri kadın ya da erkek hastalarda şunlardır:
İdrar yaparken ağrı, idrarda kan, mide bulantısı ya da kusma, sık idrara çıkma olabilmektedir. Bazen de az miktarlarda idrar yapma veya idrar yapma zorluğu, ateş ve titremedir.
Kimi hastalarda ise herhangi bir şikayet olmamaktadır. Doktorun başka amaçla yapılan tetkikler sonucunda da tesadüfen böbrek taşları saptanabilmektedir.
Tanı Yöntemleri
Böbrek taşı neden olur, taş hastalığında hastanın öyküsü, fizik muayene tespitin ilk aşaması olmaktadır. Tespit edilen bulguları desteklemek ve tanıyı netleştirmek amacıyla üriner sistem grafisi ve ultrasonografi yapılmaktadır. Bu iki tetkik birlikte kullanıldığında böbrek taşlarının çok büyük bir kısmı tespit edilmektedir.
Taşa göre bazen görülen idrar yolu enfeksiyonları veya idrarda kanamanın tespiti için idrar analizi yapılmaktadır. Bunun yanı sıra taşların niteliğinin tespit edilmesinde veya nedenlerinin araştırılmasında kan tetiklerine başvurulmaktadır. Minik taşların tespitinde, ameliyat planlanan hastalarda böbrek anatomisinin görülebilmesi amacıyla kontrastsız Bilgisayarlı Tomografi (BT) çekilmektedir.
Böbrek taşı kırma ve idrar yollarının değerlendirilmesinde kullanılan başka bir yöntem olan intravenöz piyelografide (IVP)dir. Hastanın damar yolundan röntgen altında tespit edilebilir bir ilaç verilmektedir. Ve kan böbreklerden süzüldükten sonra ilaç idrar yollarından geçerken röntgen çekiliyor, böylelikle vücuttaki, böbrek taşları, idrar yollarındaki tıkalı alanlar ve böbreklerde kan akışı gözlemlenmektedir.
Tedavi Yöntemleri
Böbrek taşı düşürme tetkikler ile konulduktan sonra tedavi planlaması önemli olmaktadır. Önemli faktörler taşın büyüklüğü, böbrek içindeki yerleşimi olmaktadır. Böbrek taşı boyutunun büyüdükçe hastanın taşı kendiliğinden düşürme şansı azalmaktadır. Ayrıca böbrek toplayıcı sistemlerinde, üst kısımda yerleşen taşların düşme ihtimali alt kısımda yerleşenlere oranla fazla olmaktadır.
Tedavinin şekli hastanın taşa bağlı olan ağrısının şiddeti, taşın böbrekte herhangi hasara sebep olup olmaması önemli olmaktadır. Ve bu tedavi böbrek fonksiyonlarını bozup bozmamasına göre belirlenmektedir.
Böbrek taşı neden olur diye merak edilen kişilerin doktora giderek genetik geçmişine mutlaka baktırması gerektirmektedir.
Sık tekrarlayan böbrek taşlarında, taşlara sebep olan altta yatan nedenin tespit edilmesi tedavide önem taşımaktadır. Bunun için özellikle detaylı laboratuvar testleri yapılması, kanda kalsiyum, magnezyum, fosfor, ürik asit, D vitamini ve parathormon düzeylerine bakılması gerekmektedir.
Hastanın idrar pH’sının, idrarda sistin, ürik asit, oksalat düzeylerinin incelenmesi ve altta yatabilecek metabolik ya da hormonal bir neden tespit edilirse bunların tedavi edilmesi böbrek taşlarının tedavisinde ve önlenmesinde önem taşımaktadır.
İnatçı böbrek taşı durumunda taşın cinsine göre ilaç tedavisi seçilmektedir. Her ne kadar tedavi yöntemi, kullanılacak ilaçlar değişse de, tedavinin temel amacı idrardaki kristallerin çözünürlüğünü artırmak ve bunların böbrekte çökerek taşlaşmasını engellemek olmaktadır.
Böbrek Taşlarını Önlemek İçin Neler Yapılmaktadır?
Böbrek taşı neden olur veya bu problemle karşılaşmamak için ne yapılır sık merak edilen hususlardan olmaktadır. Su başta olmak üzere sıvı alımını artırmak böbrek taşı rahatsızlığını önlemek için yapılması gerekenlerin başında gelmektedir. Normal şartlar altında idrar açık sarı olmalıdır. Çay, kahve, meyve suları ve asitli içecekler yerine, su tüketimi artırılmalıdır. Spor yapan, açık havada ve yoğun beden işi yapan kişilerin daha çok su içmesi gerektiğini de unutmamak gerekmektedir.
Bol sebze ve meyve tüketimi de oldukça önemlidir. Sebze ve meyveler idrardaki asit miktarını azaltır. Bu nedenle, ürik asit oranını artırma riski bulunan hayvansal gıdalarla birlikte sebze tüketimi yapmak önemli olmaktadır.
Böbrek taşı neden oluşur diye merak edilen kişiler, tuzu ve şekeri azaltma da böbrek taşını önlemek için başvurulabilecek diğer bir yöntemdir. Ayrıca, paketli gıdalardaki tuz ve şeker miktarı kontrol edilemediğinden, özellikle risk altındaki kişilerin paketli gıdaları daha az tüketmeleri önerilmektedir.
Obezite de böbrek taşı oluşumu için bir risk faktörü olduğundan, kilo vermek böbrek taşlarının azaltılması veya önlenmesi için tavsiye edilmektedir. Ancak, kilo verme ameliyatları ya da hızlı kilo verdiren yüksek protein diyetleri gibi yöntemlere başvurulmadan önce dikkatli olunmalıdır.
Böbrek taşı neden olur diye merak edip bu oluşumu önlemek için, kan ve idrar testi de yaptırılmaktadır. Çoğunlukla kan ve idrar testleri beslenmede neyin değiştirilmesi gerektiğine dair fikir vermektedir.
Böbrek Taşları Nasıl Tedavi Edilecektir?
4 mm’den küçük taşların %90’ı herhangi bir müdahale gerektirmeden kendiliğinden düşmektedir. 4-7 mm arası taşların yarısı ve 8 mm’den büyük taşların ise nadiren kendiliğinden düştüğü söylenmektedir.
Böbrek taşı idrar yolunda harekete başlamışsa böbrek taşı kırma aşamasına gerek kalmama durumu olmaktadır. Taşlar kırılmayacak kadar küçükse, hastalara bol su tüketmesi ve hareket etmesini doktorlar tavsiye etmektedir. Ağrı kesicilerle taşın düşmesi sırasında yaşanacak sorunların azalması hedeflenmektedir. Ancak, 5 mm’den büyük taşlarda müdahale edilmesi ve doktora başvurulması gerekmektedir.
Ürolog, taşın yerine, büyüklüğüne, hastanın sağlık durumuna, yaşına göre böbrek taşı ameliyatı olup olmayacağını belirlemektedir.. Çocuklarda ve yetişkinlerde benzer tedavi yöntemlerine başvurulduğu söylenmektedir.
